Son Yılların En Kritik Faiz Kararı Öncesinde Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan Hakkındaki Teoriler
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın yeni başkanı Hafize Gaye Erkan’ın kim olduğu henüz bilinmezken, adı, anneliği ve geçmişte çalıştığı kurumlarda yaşananlarla ilgili incelemeler gündeme geldi. Henüz yaşları konusunda hemfikir olmayanlar TCMB’nin sitesine bakmaya tenezzül etmezken, LinkedIn’e bakmalarına gerek kalmadan akademik meslekleri için efsaneler yazılıyor. Tüm bunlara bakarak Hafize Gaye Erkan hakkında bilinmeyenleri detaylarıyla anlatmak istedik. Lütfen Merkez Bankası tarihinin en genç ve ilk kadın lideri kimdir?
Hafize Gaye Erkan uzun süredir gündemde. Merkez Bankası’nın en genç ve ilk kadın başkanıyla ilgili söylentiler bitmiyor.
Kimileri ‘muhteşem Türk kızı’nı canlandırırken, kimileri de daha önce çalıştıkları bankalarda yaşananlardan yola çıkarak ters bir dil kullanıyor. Adı analiz ediliyor bakıyoruz ve ardından yine annelik vurgusu ile 2023 yılında kadının iş hayatındaki yeri yine göz ardı ediliyor.
O halde enflasyonun karşıtı Türk lirasının kalkanı, para politikasının yılmaz savunucusu olmayı misyon edinen Hafize Gaye Erkan kimdir?
Hafize Gaye Erkan, TCMB’deki profilinde 1979 doğumlu görünüyor.
www.tcmb.gov.tr
Liseyi İstanbul Erkek Lisesi’nde, üniversiteyi Boğaziçi Üniversitesi Endüstri Mühendisliği’nde okuyor. Harvard Business School ve Stanford Üniversitesi’ndeki eğitim programlarına katılmaktadır.
Ayrıca Princeton Üniversitesi’nden doktora derecesine sahiptir. Ama söylendiği gibi bir yılda değil. Görünüşe göre LinkedIn’de 4 yıl geçmiş.
2005 yılında Goldman Sachs’ta çalışmaya başlar. 9 yıldır bilanço yönetimi, gerilim testi ve sermaye planlaması, risk yönetimi, birleşme ve satın almalar alanlarında hizmet vermektedir. 2014 yılında mesleğinin tartışmalı tarafı olan Birinci Cumhuriyet Bankası’na geçer. Erkan burada 8 yıldır eşbaşkan (Co-CEO), başkan, yönetim kurulu üyesi, yatırım direktörü, mevduat direktörü ve risk eş direktörü olarak görev yapıyor. istifa ediyor. Banka istifadan aylar sonra iflas ediyor.
2 yıldır Tiffany & Co’da yönetim kurulu üyesi olan Erkan, 2022 yılında Marsh McLennan’ın yönetim kuruluna katılıyor.
Bankacılık, yatırım, risk yönetimi, teknoloji ve dijital inovasyon alanlarında uzmanlığa sahiptir. Tüm bu bilgilerin içinden çıkamayanlar da var.
Türkiye’nin en büyük ekonomik krizlerinden birinin yaşandığı 2001 yılına ilişkin bir gazete kupürü arşivlerden yayılıyor ama pek karşılık bulamıyor. Hala dikkat çekiyor.
Sürmanşet’te haberi çıkan genç kadın, Merkez Bankası’nın başına geçti. Bu dönemin muhalif medyasında çalışırken bu haberi yapan Sultan Uçar, köşe yazısında kendisine bu haberi hatırlatır.
‘Türk, Övün, Çalı, GüvenME’ haberini hatırlatan yazının başlığı ‘Gözyaşı Bavulları’, ’22 yıl önce 21 yaşında bir kız çocuğu’ diplomalarını, namusunu yükledi. sertifikalar, hayal kırıklıkları ve gözyaşları bavuluna. Romantize edilen göçün tarihi 3 Temmuz 2001. O sırada Bülent Ecevit başbakan, Ahmet Necdet Sezer cumhurbaşkanı iken, genç gazeteciye kızgın bir beyefendiden ‘Sana güveniyoruz’ diye telefon gelir. . ‘Mühendis Erol Erkan. Türkiye’de neredeyse tanımadığı kimse yoktu.’
Yazısının ardından holdinglerin sıralandığını söyleyen Uçar, “İstanbul Erkek Lisesi’nden birincilikle mezun olan ve üniversite giriş sınavında Türkiye 26.’sı, İstanbul 5.’si olan Gaye’nin reklama ihtiyacı yok” diyor.
Erkan’ın Boğaziçi’ndeki mezuniyet tezinin de ‘NATO Helikopter Projesi’ olduğunu öğreniyoruz. O dönemde devlet halinde olan TÜPRAŞ Rafinerisi için de ‘bilgisayar ağı projesi’ tasarladı. Princeton Üniversitesi’nden aldığı bursun rayiç değeri 713 bin TL iken Erkan, “Türkiye’de hayal kırıklığına uğradım. Devlet bizi büyütmedi ve korumadı. Ücretsiz staj başvurumu firmalar reddetti. Ne bir Türk firması ne de bir Türk şirketi ne de bir Türk şirketi ne de bir Türk şirketi ne de bir Türk şirketi ne de bir Türk şirketi ne de bir Türk şirketi ne de bir Türk şirketi ne de bir Türk şirketi ne de bir Türk şirketi ne de bir Türk şirketi ne de bir Türk şirketi ne de bir Türk şirketi ne bir Türk şirketi ne de bir Türk şirketi ne Bir yatırım kuruluşu sahiplendi İngiltere yarışması için 300 dolarlık uçak parasını bulamadım Günlerce evde bavulum hazır ağlayarak bekledim Türkiye’de doktora yapmak istiyorum ama hep birinin akrabasına öncelik veriliyor . Bir gün ülkeme hizmet etmek ve kayırmacılığı bitirmek için mutlaka geri geleceğim’ sözü 2023 yılında da hâlâ empatik düzeyde görülmektedir.
Bugüne geldiğimizde yabancı basından Türkiye’nin yeni Merkez Bankası Başkanı için bir analiz yayınlandı. New York Times’tan Peter Coy’un yaptığı analizde Hafize Gaye Erkan’a “Ümit tükendiğinde işi bir kadına devredin” denilmesi dikkat çekiyor.
ABD merkezli NYT’de TCMB’nin yeni lideri Hafize Gaye Erkan ile ilgili bir köşe yazısının başlığı ‘Türkiye ekonomisini kurtarmayı misyon edinmiş kadın’ olurken, ‘cam uçurum’ benzetmesi de ilginç. Analizi haber yapan Independent Türkçe, ‘Tüm umutlar tükendiğinde işi bir hanıma devredin (ve suçu da atın). Cam uçurum kavramı üzerine yapılan araştırmalar, şirketlerin işler ters gittiğinde üst düzey yönetim ve yöneticilik pozisyonlarına kadınları getirdiğini gösteriyor. Batan Twitter’ın yeni yöneticisi Linda Yaccarino bu tanıma uyuyor. Şimdi, eski Wall Street bankacısı Hafize Gaye Erkan, Türkiye’nin yeni merkez bankası lideri oldu. Bu görev aynı zamanda cam uçurumların uçurumu anlamına da gelmektedir.
Aposto’da ‘cam uçurum’un ayrıntılı bir analizi de yer almaktadır.
Coy’un analizinde, Türkiye’nin GSYİH’sının 1 trilyon dolara yaklaştığı ve dünyanın en büyük 19. ekonomisi olduğu Türkiye’deki ekonomik duruma değinilerek, “IMF’nin mevcut kur krizini çözmesi kolay olmayacak” dedi.
‘ Türkiye’nin para almak için IMF’nin şartlarını kabul edip etmeyeceği de belirsiz. Şimşek’in deyimiyle ‘tabii ki bir düzeltme’ yani akılcı politikalar geri dönmediği sürece döviz rezervlerinin seviyesiyle yaz aylarını atlatamayacağı belirtiliyor. Bunu düzeltmenin de iki kişiye düştüğü söyleniyor:
Hafize Gaye Erkan ve Mehmet Şimşek. Her ikisi de Türkiye dışında saygı görüyor ve ne yapacağını biliyor. Buradaki soru Erdoğan’ın müdahale edip etmeyeceği.
Derin isim analizleri karşısında daha “rasyonel” analizler de görülmektedir.
prof. Ahmet Kasım Han, Ekonomim’deki köşesinde, Erkan’la ilgili kampanyaların daha göreve başlamadan başladığını, “Gaye” ve “Hafize” isimlerinin algıdan çok “bizden biri” mesajını aktarmaya çalıştığını söylüyor. “Amerikalı hanımefendi”. Muhafazakarlar için “kadın” ve “Amerikan”, muhalefet için “IMF” ve “Kemal Derviş” benzetmesi engelleniyor.
Han, Selvi’nin ‘anneannesi’ üzerinden geleneksel yaklaşımına, ‘Hafize’ isminin ‘koruyan, saklanan’ anlamına geldiğini ve ‘Koruyucu’ ile aynı kökten geldiğini ve Selvi’nin ‘Gaye’ isminin de bu isimden geldiğini belirtmektedir. ‘modern’ olarak tanımlıyor, Arapça’ya da ‘amaç, maksat’ olarak çevriliyor. “hedef” anlamlarını taşıdığını hatırlatıyor ve ekliyor:
Hafize Gaye Hanım’a “Madde Bekçisi” diyebiliriz. Amaç bu sefer “akılcılığa dönmek”.
Kişisel analizlere ve geçmişe başka bir bakış açısı eklenir. Çünkü muhalif görüşe sahip başka bir gazeteciye göre dini gelenekleri kuvvetli, mezheplere bağlı ve Turgut Özal’la akraba.
İsminin ‘Hafize’ olmasının 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın annesi ‘Hafize Hanım’dan geldiği ve Özal ailesi gibi Nakşibendi geleneğinden geldiği de belirtiliyor. Cemaatin önemli kollarından biri olan Erenköy şubesi ima edilerek Bağdat Caddesi’nde büyüdüğü de vurgulanmaktadır.
Dr. Hafize Gaye Erkan, anlattığı kadar ABD’deki başarılı eğitim hayatından sonra ayrıntılarını öğreneceğimiz, mali geçmişi yüksek, artık Türkiye’de değerli bir bürokrat.
Hikaye ve teori sevenler için üretimin bol olduğunu görsek de son yıllarda kur ve fiyat istikrarındaki atılımlarının yakından takip edileceği anlaşılıyor. Yarın ilk testini yapacak.
